Oleh Dr Muhaimin Sulam
![]()
Sang Ogos sudah berlalu selepas kita masing-masing sibuk melaungkan slogan "merdeka". Ia adalah laungan patriotik. Bagi sesetengah keadaan untuk menjadikan detik itu kelihatan lebih religious, laungan merdeka disertai takbir.
Mengikut sejarah orang pertama melaungkan merdeka sebagai slogan perjuangan adalah Ahmad Boestamam yang ketika itu mengetuai Angkatan Pemuda Insaf (API). Beliau mendapat aspirasi daripada semangat kemerdekaan di Indonesia. Mengapa dia mengambil semangat dari Indonesia? Jika rajin untuk membuat perbandingan kita akan dapati perkembangan istilah berkaitan rasa patriotik negara ini dengan jiran memang jauh tercicirnya.
Taiplah pada papan kekunci, buat carian berdasarkan istilah "merdeka", "tanahair", "negara" atau apa-apa istilah yang boleh dikaitkan dengan semangat kebangsaan, ternyata 95 peratus daripada jawapan yang dicadangkan berasal dari negara tetangga kita itu.
Sebelum Ahmad Boestamam menyebut "merdeka" sebenarnya terdapat tulisan lebih awal mengenai istilah itu wujud, namun maknanya masih berada dalam ruang lingkup sempit.
Istilah merdeka ada disebutkan dengan dalam beberapa karya Melayu klasik walaupun ditulis/dilafaz dengan sedikit perbezaan. Ada yang menyebutnya sebagai "merdeheka" dan "merdehika".
Seperti kebanyakan istilah bahasa Melayu berasal daripada penyesuaian dengan bahasa Sanskrit, begitu juga istilah "merdeka" datang daripada asal sama iaitu "maharddhika" - membawa makna kekayaan, keagungan dan kekuasaan.
Namun kebanyakan istilah "merdeka" yang terdapat dalam karya Melayu klasik merujuk kepada keadaan semasa sosial yang mengamalkan sistem perhambaan. Oleh itu, istilah "merdeka" bercerita tentang status seseorang.
Falsafah merdeka terlarang
Dalam Sulalatus Salatin - sebuah kitab karya agung Melayu - hanya sekali "merdeka" dicatatkan. Ia merujuk kepada kisah si Badang yang dibebaskan daripada status hamba. Sulalatus Salatin mencatatkan: "maka dipanggil orang kaya Sayung; Badang pun dimerdehekakannya."
Di dalam Hikayat Amir Hamzah dicatatkan: ‘Kedua kuberi emas sekati akan upah, dan engkau pun kumerdahekakan; tetapi hendaklah engkau beri racun ini dimakan oleh ..."
Kitab Taj us-Salatin pula mencatatkan "pahalanya dalam akhirat seperti seorang sahaya dimerdekakan dalam dunia dengan karena Allah Ta'ala adalah merdekakan."
Read More / Baca Lagi >>
Mengikut sejarah orang pertama melaungkan merdeka sebagai slogan perjuangan adalah Ahmad Boestamam yang ketika itu mengetuai Angkatan Pemuda Insaf (API). Beliau mendapat aspirasi daripada semangat kemerdekaan di Indonesia. Mengapa dia mengambil semangat dari Indonesia? Jika rajin untuk membuat perbandingan kita akan dapati perkembangan istilah berkaitan rasa patriotik negara ini dengan jiran memang jauh tercicirnya.
Taiplah pada papan kekunci, buat carian berdasarkan istilah "merdeka", "tanahair", "negara" atau apa-apa istilah yang boleh dikaitkan dengan semangat kebangsaan, ternyata 95 peratus daripada jawapan yang dicadangkan berasal dari negara tetangga kita itu.
Sebelum Ahmad Boestamam menyebut "merdeka" sebenarnya terdapat tulisan lebih awal mengenai istilah itu wujud, namun maknanya masih berada dalam ruang lingkup sempit.
Istilah merdeka ada disebutkan dengan dalam beberapa karya Melayu klasik walaupun ditulis/dilafaz dengan sedikit perbezaan. Ada yang menyebutnya sebagai "merdeheka" dan "merdehika".
Seperti kebanyakan istilah bahasa Melayu berasal daripada penyesuaian dengan bahasa Sanskrit, begitu juga istilah "merdeka" datang daripada asal sama iaitu "maharddhika" - membawa makna kekayaan, keagungan dan kekuasaan.
Namun kebanyakan istilah "merdeka" yang terdapat dalam karya Melayu klasik merujuk kepada keadaan semasa sosial yang mengamalkan sistem perhambaan. Oleh itu, istilah "merdeka" bercerita tentang status seseorang.
Falsafah merdeka terlarang
Dalam Sulalatus Salatin - sebuah kitab karya agung Melayu - hanya sekali "merdeka" dicatatkan. Ia merujuk kepada kisah si Badang yang dibebaskan daripada status hamba. Sulalatus Salatin mencatatkan: "maka dipanggil orang kaya Sayung; Badang pun dimerdehekakannya."
Di dalam Hikayat Amir Hamzah dicatatkan: ‘Kedua kuberi emas sekati akan upah, dan engkau pun kumerdahekakan; tetapi hendaklah engkau beri racun ini dimakan oleh ..."
Kitab Taj us-Salatin pula mencatatkan "pahalanya dalam akhirat seperti seorang sahaya dimerdekakan dalam dunia dengan karena Allah Ta'ala adalah merdekakan."
Read More / Baca Lagi >>